iğne oyası ne demek?

Dünyada “Türk danteli” olarak bilinen iğne oyası; ipek iplikten iğne ile oluşturulan üç boyutlu kenar dantellerine verilen addır. İğne oyaları, herhangi bir tekstilin kenarına oya olması amacıyla yapılan dantellerdir. Genelde eşarp olmaktadır. Bağımsız ve tek başına kullanımı bu nedenle çok fazla söz konusu olmamaktadır.

“El emeği göz nuru” tanımına en fazla uyan el işlerinden biri olan iğne oyaları, Anadolu’da birçok ev hanımı tarafından yoğun şekilde üretilen bir el işi olup, bazı yörelerde aynı zamanda alım satımı yapılan bir ticari mal hüviyetindedir.

El sanatları, bir ulusun kültürel kişiliğini yansıtması bakımından önemlidir. El sanatları ile toplumda arkadaşlık, yardımlaşma gibi değerler yaşatılmaktadır.

İnsanlar, duygularını renklere ve oyaya dönüştürmektedir. İğne oyası, düğüm düğüm işlenerek sevgiliye, hasrete, umuda ve dileklere ulaşmak için kullanılmaktadır. Çok zengin çeşide ve geçmişe sahip olan iğne oyaları, sadece süs eşyası olarak değil kişinin duygu ve düşüncelerini ifade etme aracı olarak da kullanılmaktadır. İğne oyası sıklıkla eşarp, baş örtüleri, oda takımları, yatak örtüleri, mendiller ve abajur eteklerine yapılmaktadır.

İğne oyası; bir yumak ipek iplik kullanılarak, iğne ile atılan minik düğümlerin biriktirilmesi ile belirli şekillerin oluşturulmasına denir. İğne oyasında kullanılan bu düğümlerin kare ve üçgen olmak üzere iki ayrı şekli söz konusudur.

İğne oyası, ipek iplikle yapılabildiği gibi pamuklu ya da naylon iplikle yapılabilmektedir. Ayrıca, boncuk, misina gibi süslemeye yardımcı malzemeler de oyanın içine, oluşturulan desene uygun olarak dahil edilmektedir. Oya bitirildikten sonra üç boyutlu şeklini en iyi şekilde yansıtabilmesi ve hoş görünmesi için kolalanır.

İğne oyalarının boyutlu yapısı ve süsleyici niteliği ile el sanatlarımız içinde önemli bir yeri vardır. Geçmişi çok eskilere dayanan iğne oyaları dünya literatüründe ‘‘Türk Danteli’’ olarak bilinmektedir. İğne oyalarının Anadolu’da çok eskilere dayanan belgeleri bulunmaktadır. Avrupa ülkelerinin dillerinde ‘‘oya’’ sözcüğüne rastlanmamaktadır.

Orijinal kaynak: iğne oyası. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Kategoriler